hi

hi

تلسکوب

آموزش ساخت تلسکوپ (دوربین نجومی)  

آپارات 

 

یکی از نشاط ‌آورترین فعالیت‌های علمی ساخت تلسکوپ است. منظور از تلسکوپ در اینجا یک کاردستی ساده و یا یک ابزار سرهم‌بندی شده نیست (که البته برای این منظور نیز ما بسته‌ای تهیه و در قسمت تلسکوپ آموزشی به قیمت بسیار مناسب ارائه داده‌ایم) بلکه شما می‌توانید در منزل و با کمترین هزینه و امکانات یک تلسکوپ خوب، دقیق و قوی بسازید. کاری که در صد سال گذشته در اروپا و آمریکا رایج بوده و هنوز هم طرفداران خاص خود را دارد. نیز لازم به یادآوری است آنچه که اینجا مورد نظر است به هیچ وجه یک صرفه‌جویی اقتصادی نیست. چرا که به هر حال تلسکوپ ساخته شده به این روش حداقل در قسمت‌های مکانیکی به پای تلسکوپی که در یک کارخانه ساخته می‌شود و برای هر جزء آن طراحی و احیاناً قالبی تهیه شده و همراه آن موتورهای جستجو، نرم‌افزارهای هدایت‌کننده و قابلیت وصل به رایانه تدارک دیده شده نمی‌رسد. بلکه یک فعالیت علمی بسیار آموزنده و تجربه‌ی شیرینی است که انسان علاقمند پس از صرف وقت، احساس رضایتمندی و خوشنودی کرده و جایگزین بی‌بدیلی برای بازی‌های غیرتحرکی بی‌حاصل و احتمالاً بیماری‌زا (چه به لحاظ جسمی و چه به لحاظ روحی) است.

اصلی‌ترین، مهم‌ترین و در عین حال گرانقیمت‌ترین قسمت تلسکوپ شیئی آن می‌باشد لذا شاید بیشترین وقت شما را ساخت همین شیئی به خود اختصاص می‌دهد. اما اجازه دهید ابتدا در باره‌ی تلسکوپ اطلاعات بیشتری به دست آوریم. تلسکوپ‌ها به طور کلی به دو گروه شکستی و بازتابی تقسیم می شوند. در تلسکوپ شکستی وظیفة جمع‌آوری نور را یک عدسی کوژ بـه عهده دارد که به آن، عدسی شیئی تلسکوپ می‌گویند. ولی در تلسکوپ بازتابی این وظیفه به عهدة یک آینة کاو سپرده می‌شود. در تلسکوپ شکستی عدسی شیئی در ابتدای لوله قرار می‌گیرد و با استفاده از پدیدة شکست نور در شیشه، پرتوهای نور را در کانون خود جمع آوری می‌کند ولی در تلسکوپ بازتابی آینه در انتهای لوله قرار دارد و از طریق بازتاب نور پرتوها را بازتابانده و در کانون خود جمع می‌کند. آینه‌های تلسکوپ بر خلاف آینه‌های معمولی که در زندگی روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرند از پشت آینه نشده‌اند بلکه با استفاده از پدیدة تبخیر جامدات در خلأ سطح جلویی شیشه را با دو لایـة بسیار نازک یکی از  آلومینیومِ بسیار خالص و دیگری از یک مادة سخت و شفاف (بـه منظـور محافظـت از لایة اول) می‌پوشانند. بـه این عمل اصطلاحاً کوتینگ می‌گویند. به این ترتیب  نور به محض برخورد به آینه، بدون آن که وارد شیشه شود بازمی تابد. نیز از آنجا که استفاده از یک عدسی ساده بـه عنوان عدسی شیئی، باعث تجزیة نور و ایجاد هاله‌های رنگی در تصویر می شود عدسی شیئی یک تلسکوپ شکستی خوب را از ترکیب دو عدسی کوژ و کاو با جنس‌های مختلف و مخصوص می سازند و بـه آن، عدسیِ آکروماتیک گویند. اما اولاً فقط تلسکوپ‌های کوچک را به روش شکستی می‌سازند و دوماً ساخت این عدسی‌ها در منزل امکان‌پذیر نیست زیرا علاوه بر مشکل تهیه‌ی شیشه‌های مورد نیاز که مشخصات بسیار خاصی دارند، طراحی رایانه‌ای و اجرای دقت‌های مورد نیاز نیز به سادگی امکان‌پذیر نمی‌باشد. حتی شرکت‌های بزرگ زمانی که بخواهند تلسکوپ‌های بزرگ‌تر ارائه دهند به سراغ آینه و تلسکوپ‌های بازتابی می‌روند که در آن شیئی ، یک آینه‌ی بزرگ است. ساخت آینه دو ویژگی مهم دارد. اول این که طراحی رایانه‌ای نیاز ندارد (تنها یک سطح ساده تراش می‌خورد) دوم آن که از شیشه‌های بسیار معمولی و غیر اپتیکی می‌توان برای ساخت آینه استفاده کرد.زیرا همان گونه که قبلاً اشاره کردیم نور وارد شیشه نمی‌شود و به محض برخورد به سطح کوتینگ شده‌ی آینه بازمی‌تابد. کار شما به عنوان یک آماتورِ علاقمند به ساخت تلسکوپ، ساخت یک آینه‌ به قطر 15 سانتیمتر است و البته پس از مهارت در آن می‌توانید آینه‌های بزرگ‌تر را در دستور ساخت قرار دهید. برای این منظور ما دو قرص شیشه‌ای با ضخامت 15 میلیمتر و 4 نوع پودر سمباده و نیز پودر پولیش شیشه را که همگی بهترین هستند در اختیار شما قرار می‌دهیم و نیز برای کسانی که میتوانند از منابع انگلیسی استفاده کنند چند کتاب بسیار خوب و معروف معرفی می‌کنیم و برای کسانی که می‌خواهند از منابع فارسی استفاده کنند جزوه‌ای در دست تهیه است و در آینده‌ای نزدیک فایل آن را برای پیاده‌سازی در همین صفحه قرار خواهیم داد.

مجموعه کیت تراش شامل:

  1.  2 عدد قرص شیشه‌ای به قطر 15 سانتیمتر و ضخامت 15 میلیمتر
  2.  500 گرم پودر سایش نمره‌ی 100   
  3.  250 گرم پودر سایش نمره‌ی 150
  4. 100 گرم پودر سایش نمره‌ی 400
  5. 30 گرم پودر سایش نمره‌ی 1000
  6. 50 گرم پودر پولیش اکسید سریوم CeO2

 عناوین چند کتاب در این زمینه :

- How to build a telescope
- (How to make a telescope (Jean Texereau 1984
- (All about telescope (Sam Brown 1967

معرفی تار نمایی در این زمینه :

http://forum.avastarco.com

برای مشاهده دستور العمل کلیک کنید

   
شیوه ساده دیگری برای ساخت تلسکوب

بزرگنمایی این تلسکوپ 10 برابره ولی بزرگنمایی ملاک نیست توان جمع آوری نور مهم‌تره.

فقط 10 برابر؛ این که خیلی کمه !!!. درسته دلیلش اینه که عدسی هایی بهتر از این هایی که من استفاده کردم داخل بازار نیست و اگر هم باشد خیلی گرونه(من که پیدا نکردم). اگر شما هم پیدا کردید به این نکته خیلی خیلی مهم توجه داشته باشید  که به ازای هر دو و نیم (2.5) سانتی متر از قطر عدسی شیئی حدود 10 برابر بزرگنمایی جواب میده. یعنی اینکه عدسی شیئی که از عینک سازی ها تهیه می کنید 65 میلیمتر قطر دارد و اگر تلسکوپی با این عدسی بسازیم که بزرگنماییش بیشتر از ۲۵ برابر باشد تصویر واضح نیست و مات و کدر می بینید.این با تلسکوپ هایی که کارخانه می سازه فرق می کنه چون دست سازه .(من این را یه جایی خوندم خودمم به این نتیجه رسیدم. باور کنید من حدود 10 تا عدسی جورواجور دارم که هیچ کدام به این خوبی کار نمی کند) بازم میگم بیشتر از ۲۵ برابر اصلا به درد نمیخورد و هیچی نمی بینید .

می ارزه یا نه ؟

اول رصد با تلسکوپی که به دست خود آدم ساخته بشه لذت خاصی داره. 

دوم معلومه که می ارزه،نسبت به قیمت تلسکوپ خیلی خیلی کمتره. البته شاید بگید که مثل یک دوربین دوچشمیه،درسته، دقیقا . . . .

یه کم در مورد کارکرد تلسکوپ:

تلسکوپ شکستی (گالیله ای) ـ همینی که آموزش دادمـ یک عدسی شیئی دارد و یک عدسی چشمی که با تقسیم فاصله کانونی عدسی شیئی بر چشمی، بزرگنمایی بدست می آید.کانون عدسی شیئی بر چشمی منطبق  و این دو عدسی هم محور هستند. (دقیقا عکس روبرو)توان تفکیک، یعنی اینکه تلسکوپ جزئیات جرم مورد رصد را چقدر تفکیک می کند و توان جمع آوری نور با مجذور قطر عدسی شیئی متناسب است..

 پس الان ما باید دو تا عدسی را دقیقا هم محور کنیم طوری که دقیقا کانون ها روی هم قرار گیرد ، به همین راحتی....

دقت کنید که یک تلسکوپ خوب تلسکوپی است که با عدسی های مرغوب و بدون هر گونه خراش یا ساییدگی ساخته شود.

 به عکس با دقت نگاه کنید (حد اقل 5 دقیقه)

 

 حالا بریم سر اصل مطلب

اول وسایل مورد نیاز که باید از مغازه ابزار فروشی(لوازم ساختمانی) و عینک سازی و لوازم التحریر و...  تهیه کنید:

1 - عدسی شیئی با شماره +1 (این یعنی فاصله کانونی 1 متر باشد. قطر عدسی باید 65 میلیمتر باشد.) 

2- عدسی چشمی (کوچترین ذره بینی که مغازه ها دارند قطرش باید 4 سانتی متر باشد و فاصله کانونی 10 سانتی متر. باید کمی دنبال این داخل چند تا مغازه بگردید. به عکس نگاه کنید متوجه می شوید که چی باید بخرید. البته اگر عدسی کوچکتر با فاصله کانونی کمتر پیدا کردید بزرگنمایی بیشتر می شود و نور متمرکزتری به چشم می رسد که خیلی بهتر است.)

3- لوله پولیکا به طول 140 سانتی متر و قطر 63 یا 65 میلیمتر. بسیار مهم: مطمئن شوید که لوله صاف است و خمیدگی در طول آن وجود ندارد.(به اندازه قطر عدسی شیئی. 1تا2 میلیمتر کمتر )

4- تبدیلی که داخل لوله ای که خریدید قرار بگیرد. (به عکس نگاه کنید)

5- زانویی که روی  لوله ای که خریدید قرار بگیرد. (به عکس نگاه کنید)

6- لوله پولیکا به قطر 4 سانتی متر و طول 8 سانتی متر (لوله ای که داخل طرف کوچکتر تبدیل قرار بگیرد.)

7- مقوای سیاه کدر با  طول 60 سانتی متر و عرض حداقل 30 سانتی متر (عرض خیلی مهم نیست)

8- چسب نواری و چسب برق و چسب قطره ای و....

 توجه: من بر اساس این عدسی هایی که گفتم بخرید کار کردم و شما اگر عدسی بهتری تهیه کردید با توجه به نکته بسیار بسیار مهمی که اول کار گفتم(هر 2.5 سانتی متر قطر شیئی حدود 10 برابر بزرگنمایی) فاصله ها و اندازه ها و .... را خودتون تنظیم کنید ولی نحوه کار یکی است.

 آغاز کار :

اول به یک عینک سازی مراجعه کنید و یک عدسی سالم (برش نخورده) با شماره +1 (مثبت یک) بخرید.  یعنی فاصله کانونی عدسی 100 سانتی متر. اگر عدسی با فاصله کمتر خواستید باید شماره را عوض کنید مثلا عدسی شماره +3 فاصله کانونی 30 سانتی متر دارد. برای بدست آوردن فاصله کانونی باید عدسی را جلو یک منبع نور با فاصله ی خیلی زیاد یعنی در بی نهایت برای عدسی (خورشید بهترین منبع نور) قرار دهید بعد عدسی را باید بالا و پایین کنید تا تصویری که طرف دیگر عدسی تشکیل می شود واضح و دقیقا شبیه منبع نور شود حال فاصله عدسی تا تصویر منبع نور می شود فاصله کانونی.

از لوازم التحریر ذره بینی که داخل عکس می بینید را تهیه کنید و عدسی آن را بیرون بیاورید.

زانویی که تهیه کردید یک طرف ضخامت بیشتری دارد که لوله اصلی تلسکوپ داخل آن باید قرار بگیرد. از همین طرف حدود 2 سانتی متر قبل از خمیدگی زانو را با اره آهنبر ببرید طوری که قطعه بریده شده به راحتی روی لوله پولیکای اصلی تلسکوپ حرکت کند.

با چسب عدسی شیئی را به طرف صاف زانوی بریده شده بچسبانید. دقت کنید که دقیقا عدسی وسط قرار گیرد.

با چسب عدسی چشمیی که از ذره بین جدا کرده اید را به لوله ی پولیکای 8 سانتی متری بچسبانید. دقت کنید که دو طرف لوله باید صاف باشد . اگر عدسی کج به لوله بچسبد با عدسی شیئی هم محور نشده و کانون ها روی هم قرار نمی گیرد. این لوله را داخل تبدیل قرار دهید به طوری که عدسی چشمی به داخل تبدیل برود.(به اولین عکس نگاه کنید)

احتمالا لوله کوچک داخل تبدیل کمی تکان می خورد. با چسب برق یک دور، دور لوله بپیچید تا لوله داخل تبدیل محکم شود.

60 سانتی متر از لوله پولیکای 140 سانتی متری را ببرید. توجه : در هنگام خرید لوله دقت کنید که لوله نرم تر را بخرید چون دو نوع لوله با همان قطر و جود دارد که  یکی محکم بوده و سنگین است و نمی توان در آن شیار ایجاد کرد. (بسیار مهم: دقت کنید که صاف بریده شود. اگر صاف نبرید هم محور کردن عدسی ها سخت می شود.) لوله  60 سانتی متری را از بالا به پایین به خط راست ببرید (یک شیار در آن ایجاد کنید). این کار برای این است که لوله ی 60 سانتی متری روی لوله ی اول سوار شود و بتوان آن را به جلو و عقب حرکت داد.حالا لوله سالم را داخل لوله 60 سانتی متری (که شیار دارد و می توان آن را کمی باز کرد) قرار دهید. وقتی دو لوله کاملا روی هم قرار گرفتند مقوای مشکی را دور آن ها بپیچید و وحکم چسب بزنید. حالا شما لوله ای دارید که می توان طول آن را تنظیم کرد. باید به سختی روی هم حرکت کنند چون بعد از تنظیم کردن دیگر نباید حرکت کند.(بدنه اصلی تلسکوپ به تصویر نگاه کنید البته تصویر بدون مقوا است و همان طور که می بینید شیار باز است که باعث ورود نور شده و تصویر را کمی مات می کند. پس حتما باید روی شیار ایجاد شده را بگیرید)

اندازه لوله اصلی تلسکوپ را تغییر دهید تا 110 سانتی متر شود بعد تبدیل را داخل لوله اصلی تلسکوپ قرار دهید از طرفی که مقوا پیچیده اید و عدسی شیئی را هم که در طرف دیگر لوله قرار دهید.

اگر با کاغذ یک لوله بسازید و جلو عدسی شیئی قرار دهید تا فقط نور مستقیم وارد تلسکوپ شود تصویر بهتری را خواهید دید.

امیدوارم الان شب باشه. اگر شب است داخل حیاط بروید و به آسمان نگاه کنید. اگر مشتری در آسمان است به مشتری نگاه کنید و لوله ی اصلی تلسکوپ را آن قدر جلو عقب ببرید تا بالاخره دو قمر آن را مانند ستاره کم نور با فاصله خیلی کم در کنار آن ببینید که همان قمر های مشتری است که گالیله اولین بار آنها را دید.یا به ماه نگاه کنید و جزئیات بسیار بیشتری با وضوح کامل در آن ببینید و یا به خوشه ی پروین نگاه کنید و در آن 11 ستاره پر نور و ده ها ستاره ی کم نور دیگر را ببینید یا به یک دو تایی نگاه کنید و به وضوح آن ها را جدا از هم ببینید. تنظیم کردن تلسکوپ کار سخت و وقت گیری است که چند ساعت از وقت شما را می گیرد. توجه کنید که باید چشم شما از عدسی چشمی فاصله زیادی داشته باشد (8 تا 20 سانتی متر) پس با دور و نزدیک کردن کل تلسکوپ از چشمتان می توانید تصویر واضح تری ببینید.

یک مشکل: پایه تلسکوپ ، که اگر نسازید رصد کردن کمی سخت می شه.از یک تکیه گاه استفاده کنید یا خودتون ابتکار به خرج بدید و یکی بسازید.اگرم درست نکردید بهترین راه اینه که روی زمین بخوابید و از پا هاتون به عنوان پایه استفاده کنید  

نکته های مهم که بیشترین ها ازش سوال می پرسن:

به نظر من بهترین کتاب واسه تازه کارای نجوم کتاب "نجوم به زبان ساده " اثر مایر دگانی هست حتما بخونیدیش اگه علاقه مند به نجومیید

 

خیلی ها میپرسن چه جوری میشه یه تلسکوپ با بزرگنمایی بیشتر ساخت: باید بگم نمیشه یا من که نتونستم آخه کانونا روی هم نمیوفته و به دلیل کیفیت پایین عدسی ها تصویر مات میشه و ابیراهی هم که جای خود دارد. به نظر من یه دوربین دوچشمی یا تلسکوپ ارزون بخرید بهتر از اینکه بخواید یکی بهتر از اینی که آموزش دادم بسازید

من که نتونستم کلی عدسی رو هم امتحان کردم نشد

ولی اگر خیلی دوست دارید باید بگم که فاصله کانونی عدسی چشمیتونو باید کم کنید مثلا ۲ یا ۱ سانتی متر (فرمولشو گفتم خودتون حساب کنید با چه بزرگنمایی میخواید)

با این تلسکوپ هیچ چیز خاصی مثل عکسایی که میبینید نخواهید دید مشتری که بزرگترین سیاره منظومه شمسیه مثل یه ستاره بزرگ دیده می شه فقط یه ستاره پر نور که کنارش 2 تا ستاره کم نور دیگست بقیه سیاره ها هم مثل ستاره میبینید همین و بس

از هر نوع عدسی هم که میخواید میتونید واسه چشمی استفاده کنید

مطمئن شو که نور مستقیم از ماه وارد تلسکوپ میشه و مستقیم نورش به چشمت میخوره یعنی عدسی ها دقیقا باید هم محور و کانوناشون منطبق بر هم باشه    چشمتو از عدسی چشمی دور نگه دار حدود 20 سانتی متر و همچنین مطمعا شو که کانونا روی هم افتاده باشه  
من شماره عدسی های مقعر رو نمیدونم و لی میدونم که با عدسی مقعر هم میشه درستش کرد البته فکر نکنم به این راحتی ها گیر بیاد 

نظرات 0 + ارسال نظر
امکان ثبت نظر جدید برای این مطلب وجود ندارد.